Ωδή αθανασίας: Ο θάνατος του λυράρη

Αφιερωμένο στον λυράρη Ροδάμανθο Ανδρουλάκη

 Σ’ ενούς λυράρη την αυλή εκόνεψεν ο χάρος

κι ανεσηκώθη ο λυρατζής παλιό κρασί να φέρει

λες κι ήτο φίλος του ακριβός να τονε τραπεζώσει

και ξεκρεμά τη λύρα του γλυκό σκοπό ν’ αρχίσει

λες κι ήτονε κανάς γλεντζές να τονε ξεφαντώσει

Ασε το δίσκο λυρατζή και κρέμασε τη λύρα

φύλαξε το δοξάρι σου για δεν το ξαναπιάνεις

και κάτσε να χαζιρευτείς τα σκολινά σου βάλε

γιατί σε παίρνω σύναυγα και πας στον κάτω κόσμο

Χάρε αν θέλεις αφησ’ με τη λύρα μου να πάρω

απού μιλούν οι κόρδες τση και κλαίει ο καβαλάρης

και το γερακοκούδουνα του δοξαριού μου λένε

τ’ απάνω κόσμου τσι χαρές τση νιότης τα τσαλίμια 

την ομορφιά των κοριτσιών τση λεβεντιάς τη χάρη

και μιας αγάπης μου παλιάς το κάνω πασιγέτι

που διπλοπαράγγελνε τη λυρα μη ξεχάσω

στον κάτω κόσμο όντε θα `ρθω

Δε στην αφήνω ζάβαλε καλλιά `χω να τη σπάσεις

γιατί με το δοξάρι σου σηκώνεις ποθαμένους

και θ’ αρχινήσεις κοντυλιές να ταραχίσεις τσ’ άντρες

να ξεμυαλίσεις κοπελιές να ξετρουνίσεις γέρους

και θα πλανέψεις τα μωρά να κλαίνε για κανάκια

και θα μισήσουν τα κελιά του Νάδη τα καστέλια

κι ούλοι θα θένε να ’ρθουνε στον κόσμο τον απάνω...

Ροδάμανθος Ανδρουλάκης

Γεννήθηκε το 1933 στον Οψυγιά Αμαρίου του νομού Ρεθύμνου και τα πρώτα του ακούσματα στη μουσική τα απέκτησε από το συγχωριανό του Στέλιο Κουτάκη, έναν υπέροχο λυράρη που χάθηκε πρόωρα στην περίοδο της κατοχής από πνευμονία. Το πρώτο του μουσικό όργανο ήταν ένας χοχλιός με τον οποίο έπαιζε τη λεγόμενη “μπουκόλυρα” (είχε πάρει ένα κέλυφος από χοχλιό και φυσούσε μέσα βγάζοντας ήχους που θύμιζαν λύρα):

“αφού να σκεφτείτε έπιανα ένα χοχλιό, του άνοιγα μια τρύπα, έβανα μια σκέπη από τη ρογαλίδα (ρογαλίδα=αράχνη) κι έκανα μπουκόλυρα μιας κι έβγαζε τόσο ωραίο ήχο που μου δημιουργούσε την επιθυμία να παίζω. Έπαιζα, λοιπόν, όλους τους σκοπούς με τη μπουκόλυρα από το χοχλιό στα παρτάκια που έκαναν οι νεαροί και οι κοπελιές του χωριού μου, πότε στο ένα σπίτι, πότε στο άλλο. Ήμουν, λοιπόν, ο λυράρης με τη μπουκόλυρα. Έτσι με φώναζαν… Παράλληλα όμως μ΄ αυτή την ιδιόρρυθμη λύρα έκανα προσπάθειες να μάθω και την κανονική λύρα. ‘Ήταν η εποχή που είχε κυκλοφορήσει το «Μόνο εκείνος π΄ αγαπά μπορεί να το πιστέψει» του Σκορδαλού. Μόλις το άκουσα, ετρελάθηκα…”

Από μικρός λοιπόν, ασχολήθηκε με τη λύρα και δεν είχε συμπληρώσει ακόμα τα έντεκα όταν πρωτόπαιξε σε γάμο. Το βασικό του επάγγελμα ήταν ράφτης και μαλιστα για μιά δεκαετία (1955-1965) το ραφείο του τον κράτησε μακριά από τα γλέντια. Το 1965 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο, τον οποίο διαδέχτηκαν πολλοί με δικές του συνθέσεις αλλά και παραδοσιακά κομμάτια. Έχει σημαντική δισκογραφική παρουσία με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 1970 και τη συνεργασία του με το Μανώλη Κακλή και την ιδιαίτερα γόνιμη συνεργασία τους. Συνεργάστηκε επίσης με το Νίκο Μανιά, το Στέφανο Αναστασάκη, το Μανούσο Πανταγιά, το Χρήστο Φουρναράκη, τον Γιώργο Κουκάκη, τον Ηλία Σαββάκη, το Μιχάλη Πετσάκη, κ.ά. Από το 1971 μέχρι σήμερα ασχολείται αποκλειστικά με τη λύρα, συντροφιά πλέον με το γιο του Κώστα στο λαούτο.

Ο Ροδάμανθος όπως τον ήξερε όλη η Κρήτη, που μεχρι προσφατα διδασκε σε νέα παιδιά την τέχνη του, “έφυγε” τα ξημερώματα της Κυριακής 8 Αυγούστου 2010  σε ηλικία 77 ετών.