ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΥΔΡΙΤΩΝ ΜΕΘΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Των: 

Ιωάννη Θ. Μάζη,

καθηγητή του Τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών

Δρ. Γεωργίου Σγούρου,

Ερευνητή ΕΚΠΑ

Οι υδρίτες μεθανίου αποτελούν τη νέα μορφή ενεργειακών πόρων που αναδύονται στην παγκόσμια αγορά και αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από γεωπολιτικής και τεχνολογικής πλευράς. Οι εκτιμήσεις των αποθεμάτων ξεπερνούν κατά πολύ τις εκτιμήσεις όλων των λοιπών συμβατικών ενεργειακών αποθεμάτων. Με την υπάρχουσα εξέλιξη τεχνογνωσίας, η αξιοποίηση και εκμετάλλευσή τους αναμένεται τα επόμενα 10-15 χρόνια να κυριαρχήσει στην παγκόσμια αγορά. Υδρίτες μεθανίου έχουν εντοπιστεί και εντός του ελληνικού υποθαλάσσιου χώρου, και ιδιαίτερα στην περιοχή του Καστελόριζου, με τις όποιες γεωστρατηγικής φύσεως συνέπειες για τις πολιτικές

αποφάσεις της Ελλάδος και τις σχέσεις της με τις γειτονικές χώρες και τον καθορισμό της ΑΟΖ της.

Λέξεις-κλειδιά: Υδρίτες μεθανίου, ΑΟΖ, Καστελόριζο

     Οι υδρίτες μεθανίου θα αποτελέσουν κατά πάσα πιθανότητα τον πρωταγωνιστικό ενεργειακό πόρο του πλανήτη την επόμενη εικοσαετία. Έχουν λάβει εξαιρετικής προσοχής τόσο από πολιτικής όσο και από επιστημονικής άποψης, σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω της αναγνώρισης των τεράστιων όγκων μεθανίου που βρίσκονται σε αυτά τα αποθέματα και αποτελούν σημαντικό τμήμα του παγκόσμιου ισοζυγίου μεθανίου και ίσως μελλοντικά μία ανεξάντλητη πηγή φυσικού αερίου.

     Σύμφωνα με τη χρονολογική καταγραφή των επιστημονικών δημοσιεύσεων που αφορούν τους υδρίτες μεθανίου, ελάχιστοι είχαν συνειδητοποιήσει ή έστω είχαν αρχίσει να μελετούν τους τρόπους αξιοποίησης των υδριτών μεθανίου μέχρι και τη δεκαετία του 1980. Οι περισσότερες αρχικές έρευνες ξεκίνησαν με πρωταρχικό ζήτημα τη διατήρηση της ροής πετρελαίου και φυσικού αερίου διαμέσου των αγωγών εξόρυξης [1]. Κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1990, έγινε πλέον κατανοητό ότι οι υδρίτες μεθανίου αποτελούν το μεγαλύτερο μηχανισμό αποθήκευσης οργανικού άνθρακα (φυσικού αερίου) στον πλανήτη. Αυτό το εύρος γνώσης οδήγησε σε ανεξάρτητες έρευνες από Αμερικανούς και Ρώσους κυρίως επιστήμονες με αρωγή από τις ανακαλύψεις του Deep Sea Drilling Program (DSDP) και του Ocean Drilling Program (ODP). Οι υδρίτες μεθανίου δεν είναι σταθεροί σε συνθήκες επιπέδου θάλασσας, γεγονός που ανάγκασε τους επιστήμονες να καινοτομήσουν στην τεχνολογία ανάκτησης και διατήρησης των δειγμάτων και τη μέτρηση των ιδιοτήτων τους σε in situ συνθήκες.

     Σήμερα, οι πιο συντηρητικές εκτιμήσεις των εκτιμώμενων αποθεμάτων κυμαίνονται στα επίπεδα των 2.500. Άλλες εκτιμήσεις, ανεβάζουν το απόθεμα σε περισσότερο από 10.000 γιγατόνους. Αυτό το νούμερο είναι της ίδιας τάξης μεγέθους και ίσως μεγαλύτερο, κατά παράγοντα 2, από όλα τα ήδη υπάρχοντα στερεά αποθέματα καυσίμων (λιγνίτη, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πίσσα).

     Λόγω της πυκνής τους δομής παράγουν περίπου 10-15% περισσότερη ενέργεια από το συμβατικό λιγνίτη για το ίδιο επίπεδο παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα – CO2. Από αυτή την άποψη, οι υδρίτες δεν θα εξαλείψουν το πρόβλημα των εκπομπών CO2, αλλά σίγουρα δεν θα το αυξήσουν. Είναι σημαντικό να θεωρηθούν οι υδρίτες μεθανίου ως πηγή ενέργειας που έχει την ίδια επίπτωση στο κλιματικό σύστημα όσο και το φυσικό αέριο [2].

     Η Ιαπωνία είναι ο πρωτοπόρoς της προσπάθειας εκμετάλλευσης των θαλάσσιων κοιτασμάτων υδριτών μεθανίου. Μέσα στην επόμενη δεκαετία, 2010-2020, αναμένεται έντονη προσπάθεια εκμετάλλευσης θαλάσσιων κοιτασμάτων υδριτών στην τάφρο Nankai νοτιοδυτικά της νήσου Kiushu [3].

     Ο Καναδάς είναι η ηγέτιδα ερευνητική δύναμη μιας διεθνούς κοινοπραξίας, με ισχυρή γερμανική και ιαπωνική συμμετοχή, που ενεργοποιείται σε δοκιμές εκμετάλλευσης υδριτών μεθανίου στα μόνιμα  παγωμένα (permafrost bounds) περιθώρια στο Δέλτα McKenzie της Αρκτικής [4]. Στις ΗΠΑ, το υπουργείο Ενέργειας έχει ήδη χρηματοδοτήσει μεγάλης κλίμακας πολυετείς ερευνητικές δραστηριότητες βασικής γνώσης στον Κόλπο του Μεξικού, που αποσκοπεί στην πλήρη κατανόηση του φαινομένου σχηματισμού και την ποιότητα των υδριτών μεθανίου ως αξιοποιήσιμου φυσικού πόρου. Άλλοι εθνικοί δρώντες έχουν δημιουργήσει επίσης διεθνείς κοινοπραξίες, όπως: Κίνα (συμμετοχή: Καναδάς, ΗΠΑ, Γερμανία), Νότια Κορέα (συμμετοχή: Καναδάς, ΗΠΑ) και Ινδία (συμμετοχή: Καναδάς, ΗΠΑ), με επιθετική διάθεση και πολιτική βούληση που μεταφράζεται σε χρηματοδοτήσεις που ξεπερνούν τις αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ. Η εκμετάλλευση σε παγκόσμιο επίπεδο αναμένεται να

ξεκινήσει σε 10-15 χρόνια.