Αναβιώνουν σήμερα τα έθιμα της ευλογίας των προβάτων

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΗ ΓΩΝΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥΣ ΚΟΥΜΟΥΣ ΣΤΟΥ ΑΗ ΓΙΩΡΓΙΟΥ ΤΗ ΧΑΡΗ

«Τη μέρα της γιορτής του αγίου δίνεται η ευκαιρία στους κτηνοτρόφους να εκδηλώσουν την πίστη τους σε αυτόν και να ζητήσουν την προστασία του»

Ο Άγιος Γιώργης είναι ο δημοφιλέστερος Άγιος της Ορθοδοξίας. Όπως απεικονίζεται πάνω στο άλογο να σκοτώνει το δράκοντα και να ελευθερώνει τη βασιλοπούλα, έθρεψε τη φαντασία των απλών ανθρώπων. Κι είναι κάτι μεταξύ ιππότη και αιώνιου συμβόλου πίστης σε δύσκολες στιγμές. Τροπαιοφόρος, Ελευθερωτής, ο Άγιος Γεώργιος είναι και ο προστάτης των κτηνοτρόφων. Και κάθε χρόνο στη γιορτή του αναβιώνουν έθιμα στα χωριά που ανθεί η κτηνοτροφία. Η γιορτή του αγίου για τους κτηνοτρόφους σηματοδοτεί την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου και, κατά συνέπεια, της παραγωγικής δραστηριότητας, δηλαδή της τυροκομίας, του κουρέματος των προβάτων για το μαλλί τους και της αναπαραγωγής των ζώων.
Η Ασή Γωνιά έχει γίνει πιο γνωστή για το παραδοσιακό αυτό δρώμενο που αποτελεί μια ειδυλλιακή εικόνα και γίνεται αφορμή να συρρέει κόσμος από νωρίς το πρωί στο ιστορικό χωριό για να το παρακολουθήσει.
Σύμφωνα και με στοιχεία που σταχυολογούμε από το διαδίκτυο, που βρίθει αφιερωμάτων, (Αικατερινίδης Γεώργιος, Λουκάτος Δημήτρης, Πετράκης Σήφης, Προβατάκης Μιχ. Θεοχάρης, Σαμίου Δόμνα) ιστορικά η Αση-Γωνιά αναφέρεται ως οικισμός ελεγχόμενος από την ρωμαϊκή πόλη Λάππα, σημερινή Αργυρούπολη. Επίσημες αναφορές του χωριού υπάρχουν από την Ενετική Περίοδο, ενώ ο οικισμός βρισκόταν αρχικά ανατολικότερα από τον σημερινό.
Κατά την τουρκοκρατία η Αση-Γωνιά δεν πατήθηκε από τους Τούρκους λόγω του δύσβατου της περιοχής και της πρόσβασης προς αυτήν μόνο μέσα από το εύκολα ελεγχόμενο Ασηγωνιώτικο φαράγγι.
Οι κάτοικοι του χωριού πήραν μέρος σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες κατά των Τούρκων, ενώ εδώ κηρύχτηκε η επανάσταση του 1867.
Με ιδιαίτερη περηφάνια αναφέρουν οι Ασηγωνιώτες τον Παύλο Γύπαρη και το Γιώργη Ψυχουντάκη, κι οι δύο γεννημένοι και μεγαλωμένοι στην Αση-Γωνιά.
Ο Παύλος Γύπαρης ήταν συνεργάτης και φίλος του Βενιζέλου, κι έμεινε γνωστός στην ιστορία για την δράση του σαν Μακεδονομάχου και Αντιστασιακού. Η φιλία του με τον Βενιζέλο ήταν τέτοια που αναφέρεται το εξής:
Μια άλλη φορά όταν συνελήφθησαν στην Κρήτη οι δολοφόνοι του Ίωνα Δραγούμη, αντιπάλου πολιτικού που δολοφονήθηκε από Βενιζελικούς σε εκδίκηση για την δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου στην Λυών, ο Βενιζέλος διέταξε να γίνει αμέσως η δίκη και αν αποδειχθούν ένοχοι να καταδικαστούν, όπως προέβλεπε ο νόμος τότε, με θανατική ποινή. Τον ρώτησαν εάν αυτό ισχύει για οποιονδήποτε ακόμα και για στενότερο φίλο του. Απήντησε «ναι, ακόμα και αν είναι ο Γύπαρης».
Ο Γιώργης Ψυχουντάκης είναι γνωστός για την αντιστασιακή και τη συγγραφική του δράση. Σε όλη τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής υπήρξε πολεμικός αγγελιοφόρος για το αντιστασιακό κίνημα. Από τις εμπειρίες του την περίοδο αυτή γεννήθηκε το πρώτο του βιβλίο, ο «Κρητικός Μαντατοφόρος». Η συγγραφική του δράση συνεχίστηκε με την μετάφραση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην Κρητική διάλεκτο. Για το έργο του αυτό βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το Πολυτεχνείο Κρήτης.
Η Ασή Γωνιά έχει συνδεθεί με το μοναδικό έθιμο στην Κρήτη της ευλογίας των κοπαδιών την ημέρα του Αγίου Γεωργίου. Οι βοσκοί της περιοχής θεωρούν προστάτη τους τον Αη-Γιώργη και στις 23 Απριλίου συρρέουν με τα κοπάδια τους στην εκκλησία του Αη-Γιώργη του Γαλατά.
Η εκκλησία βρίσκεται πολύ κοντά στην πλατεία του χωριού κι είναι ιδιαίτερο το θέαμα των αιγοπροβάτων να έχουν περικυκλώσει τις προτομές του Βενιζέλου και του Γύπαρη περιμένοντας τη σειρά τους να κατέβουν στο εκκλησάκι.
Τα ζώα, στολισμένα με τα πιο μελωδικά «λέρια» (κουδούνια), μαντρώνονται στην «κούρτα» έξω από την εκκλησία κι αρμέγονται ένα-ένα. Στη συνέχεια, αφού ευλογήσει ο ιερέας,  το γάλα μοιράζεται στους πιστούς και ακολουθεί η πατροπαράδοτη φιλοξενία με βραστό κρέας, παξιμάδι, τυρί και άφθονο κρασί.
Το έθιμο είναι πολύ παλιό και κανείς δεν μπορεί να πει πότε ακριβώς ξεκινά. Χαρακτηριστικά οι κάτοικοι της Ασή Γωνιάς λένε ότι γίνεται από τότε που υπάρχει το χωριό. Σε 30.000 υπολογίζονται τα ζώα της περιοχής κι είναι αδιανόητο για κάποιον Ασηγωνιώτη βοσκό να μην φέρει τα πρόβατα του να ευλογηθούν τη μέρα αυτή. Ακόμα κι οι βοσκοί που έχουν τα μαντριά τους πολύ μακριά από την περιοχή, αρμέγουν τα ζώα τους και φέρνουν το γάλα στον Αγιο.
Η γιορτή κρατάει όλη μέρα, από το πρωί μέχρι το απόγευμα, μέχρι να ευλογηθεί και να αρμεχτεί και το τελευταίο κοπάδι. Ο επίλογος φυσικά γράφεται με το παραδοσιακό κρητικό γλέντι.
Σήμερα γιορτάζει και ο Άγιος Γιώργης στο Δισκούρι, στα ορεινά του Μυλοπόταμου.
Όπως αναφέρει στις μνημειώδεις εκδόσεις του για τα μοναστήρια, ο καλός συνάδελφος Νίκος Ψιλάκης το Δισκούρι βρίσκεται κοντά στο μικρό χωριό Βενί. Φαίνεται πως είχε πολύ στενή σχέση με τα ιερά προσκυνήματα του Ψηλορείτη. Ακόμα και ο μικρός, λιτός ναός του Σταυρού που βρίσκεται στην πιο ψηλή κορφή του βουνού ανήκε στη Μονή Δισκουρίου! Μοναστήρι φρουριακού τύπου, είναι σήμερα αλλοιωμένο από άστοχες επεμβάσεις της δεκαετίας του 1960. Στο κέντρο του φρουριακού περιβόλου βρίσκεται το καθολικό της μονής, ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Ο Άγιος Γεώργιος στο Δισκούρι αποτελούσε (και αποτελεί εν πολλοίς) σημείο αναφοράς των κτηνοτρόφων του Ψηλορείτη. Εκείνος θα ξεκαθαρίσει… τις κτηνοτροφικές διαφορές, ακόμη και τις ζωοκλοπές. Κάθε χρόνο στις 23 του Απρίλη γίνεται το φημισμένο πανηγύρι που θυμίζει άλλες εποχές, καθώς διατηρεί αρκετά στοιχεία μιας παλιάς εορτής. Οι βοσκοί φέρνουν τα τάματά τους, αρνιά που βγαίνουν στον πλειστηριασμό υπέρ της μονής, που ένας μόνο καλόγερος κρατά ζωντανό το μοναστήρι.
Στους Κούμους επίσης με τις προσπάθειες του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου τιμάται η μνήμη του Αγίου Γεωργίου με την ευλογία των κοπαδιών. Αρκετός κόσμος θα παρακολουθήσει και σήμερα τις εκδηλώσεις και θα απολαύσει τη φιλοξενία των κατοίκων που είναι παροιμιώδης.
Εορτάζει σήμερα και ο ιστορικός  ναός του Αγίου Γεωργίου στ’ Ανώγεια, με τις περίφημες τοιχογραφίες του 12ου αιώνα και τον γνωστό θρύλο που θέλει την εκκλησία να έχει κτιστεί με γάλα.
Γιορτάζει και ο Άγιος Γεώργιος Περιβολίων για τον οποίο έχει κάνει μια πληρέστατη μελέτη ο εκλεκτός λόγιος του τόπου μας Αλκιβιάδης Μαυράκης. Η περιοχή έχει συνδεθεί με τις πολεμικές επιχειρήσεις στη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης. Και είναι πολλά τα περιστατικά που έχουν διασωθεί από την προφορική παράδοση. Οι βολές από κει των Άγγλων απέτρεψαν τους Γερμανούς μετά την εκτέλεση των 110 μαρτύρων να δώσουν τη χαριστική βολή κι έτσι σώθηκαν οι τέσσερις πατριώτες.
Η Μονή Αρσανίου, πανηγυρίζει σήμερα που φέρεται να ιδρύθηκε στα χρόνια της Βενετοκρατίας από κάποιο μοναχό Αρσένιο που έδωσε το όνομά του στο μοναστήρι. Σύμφωνα με άλλη άποψη το όνομα προέρχεται από κάποια Αρσινόη που αφιέρωσε την περιουσία της για να χτιστεί το μοναστήρι. Ο σταυροειδής με τρούλο ναός που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης οικοδομήθηκε το 1888 και είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο. Πρόκειται για τον δεύτερο ναό που ανηγέρθη στη θέση του παλαιότερου που είχε εγκαινιαστεί το 1600.
Το μοναστήρι συνδέεται με ηρωικές μορφές όπως ο σεμνός πάντα προηγούμενος πατήρ Αγαθάγγελος που οι διηγήσεις του φωτίζουν αρκετές πτυχές της σύγχρονης ιστορίας.
Ο Άγιος Γιώργης τιμάται σήμερα και στο νομό μας με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Κάθε προσκύνημα κάτι έχει να προσφέρει αναθερμαίνοντας το θρησκευτικό μας συναίσθημα. Αλλά οι περιοχές που θα αναβιώσουν και έθιμα μας δίνουν κάτι περισσότερο αφού μας ξεδιψάζουν από τις πηγές της παράδοσης.