Από ανικανότητα χάσαμε τον αεροπορικό έλεγχο στο μισό Αιγαίο

Διλήμματα ιστορικών διαστάσεων για τις σχέσεις της Ελλάδας με το ΝΑΤΟ, αλλά κυρίως για τον εθνικό έλεγχο στο Αιγαίο, αντιμετωπίζει η κυβέρνηση εν όψει των οριστικών αποφάσεων για τη νέα δομή της Ατλαντικής Συμμαχίας και την οργάνωση της περίφημης αντιπυραυλικής άμυνας των Αμερικανών. Τα κυβερνητικά διλήμματα, που «στοιχειώνουν» κυρίως τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευ. Βενιζέλο, έχουν να κάνουν αφενός με την ουσία των θεμάτων και αφετέρου με τον χρόνο κατά τον οποίο η Ελλάδα θα συναινέσει ή θα διαφωνήσει με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου και ο κ. Βενιζέλος θα πρέπει να αποφασίσουν αν, πότε και πώς θα συμβιβαστούν ή θα αντιπαρατεθούν με τους ξένους συνομιλητές τους. Οι συνομιλίες με τους επιτελείς του ΝΑΤΟ και τους Αμερικανούς θα γίνουν μάλιστα εν μέσω οικονομικής κρίσης, που μειώνει μεν τα περιθώρια χειρισμών τους, αλλά δεν θα πρέπει να αποτελέσει άλλοθι για υποχωρήσεις.

Ως προς την ουσία των υποθέσεων, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας έχει κληρονομήσει από την κυβέρνηση της ΝΔ το θέμα της εναλλαγής έλληνα και τούρκου διοικητή στο ΝΑΤΟϊκό «κέντρο συνδυασμένων αεροπορικών επιχειρήσεων» (CAOC-4) στη Λάρισα. Τον Μάιο του 2009, ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής και οι τότε υπουργοί Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας Ντ. Μπακογιάννη και Ευ. Μεϊμαράκης είχαν δεχθεί αυτήν την εναλλαγή μαζί με το «χρύσωμα του χαπιού» ότι θα συνοδευόταν από την εναλλαγή έλληνα και τούρκου αξιωματικού, σε επίπεδο επιτελάρχη, στο «αεροπορικό στρατηγείο» του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη (CC Air Izmir). Μάλιστα το υπουργείο Εξωτερικών, επί των ημερών της κ. Μπακογιάννη, είχε δεχθεί τη φόρμουλα της εναλλαγής ήδη από τον Σεπτέμβριο του 2008, ενώ ως τότε το ΝΑΤΟ πρότεινε αμερικανό αξιωματικό αντί του τούρκου! Η συμφωνία που είχε δεχθεί η κυβέρνηση Καραμανλή έπασχε για τα εθνικά συμφέροντα σε δύο βασικά σημεία:

- Πρώτον, η επιχειρησιακή ευθύνη της Λάρισας ταυτίζεται με τη διοίκηση όχι μόνον του ΝΑΤΟ αλλά και της ίδιας της Ελλάδας στην περιοχή. Όσο κι αν οι ΝΑΤΟϊκοί υπόσχονταν διάφορες ασφαλιστικές δικλίδες, ώστε να μην υπάρχει ανάμειξη του τούρκου διοικητή της Λάρισας στον έλεγχο του ελληνικού FIR στο Αιγαίο, στην πράξη δεν θα υπήρχε καμία εγγύηση. Αντίθετα, το CC Air Izmir, όπου θα υπήρχε έλληνας αξιωματικός, έχει μικρή περιοχή ευθύνης για το ίδιο το ΝΑΤΟ και μειωμένο ενδιαφέρον για την ίδια την Τουρκία.

- Δεύτερον, η Τουρκία αποκτούσε μόνιμη και ανώτατη παρουσία στη Λάρισα (θα είχε αξιωματικό ως διοικητή ή υποδιοικητή), ενώ η Ελλάδα μόνον προσωρινή και κατώτερη (σε επίπεδο επιτελάρχη, χωρίς εξουσία διοίκησης).

Τον Δεκέμβριο του 2009 ο κ. Βενιζέλος, αξιοποιώντας το ότι η εντολή της κυβέρνησης Καραμανλή δεν είχε κατατεθεί επίσημα στα πρακτικά του ΝΑΤΟ από τον πρώην αρχηγό ΓΕΕΘΑ, στρατηγό Δ. Γράψα, ακύρωσε τη συμφωνία. Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει! Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας ελπίζει ότι στο πλαίσιο των συζητήσεων για το νέο δόγμα και τη νέα δομή του ΝΑΤΟ μπορεί να υπάρξει κάποια αξιοπρεπής λύση, αλλά το πρόβλημα (όπως επεσήμαναν και πολλά μέλη της αρμόδιας Επιτροπής της Βουλής στον κ. Βενιζέλο) είναι αν οι αρμοδιότητες Λάρισας και Σμύρνης θα είναι του ιδίου επιπέδου και ποιοι θα έχουν αρμοδιότητα (ή… συναρμοδιότητα) στο FIR Αθηνών.

Χάσαμε το στρατηγείο!
Στην ενημέρωση που έκανε την Τετάρτη στην Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής, ο υπουργός Άμυνας ανακοίνωσε ότι το Στρατηγείο Λάρισας γίνεται... Αρχηγείο! Που σημαίνει ότι η Λάρισα υποβαθμίζεται. Και φυσικά και ο στρατηγικός ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή μας. Και ο κ. Βενιζέλος χρύσωσε το χάπι, ότι ο διοικητής του Αρχηγείου θα είναι μόνιμα Έλληνας, αποσιωπώντας όμως ότι το κόστος ήταν η απώλεια του Στρατηγείου. Και αυτό κανένα από τα μέλη της επιτροπής δεν το... ανακάλυψε!
Μ' αυτήν την υποβάθμιση γίνεται πιο αγωνιώδες το ερώτημα ποιος θα έχει τον έλεγχο του FIR στο Αιγαίο. Το Αρχηγείο Λάρισας ή το Στρατηγείο της Σμύρνης; Χρειάζεται άμεση αποσαφήνιση εγγράφως, κύριε υπουργέ!

Η αντιπυραυλική άμυνα
Το δεύτερο πρόβλημα είναι αν και πώς η Ελλάδα θα συμμετάσχει στην αντιπυραυλική άμυνα που θα εγκατασταθεί στην Κεντρική Ευρώπη και στη ΝΑ Μεσόγειο. Τα αρχικά αμερικανικά σχέδια, επί Μπους, όπως είχαν παρουσιαστεί στην κυβέρνηση Καραμανλή σε απόρρητη ενημέρωση τον Μάρτιο του 2007, προέβλεπαν μόνον σύνδεση της αντιπυραυλικής άμυνας με τα (αναβαθμισμένα) ελληνικά Patriot. Τα νέα σχέδια Ομπάμα είναι λιγότερο ψυχροπολεμικά έναντι των Ρώσων και του Ιράν, αλλά ο κορμός της αντιπυραυλικής ασπίδας μετατοπίστηκε προς τα Βαλκάνια και τη ΝΑ Μεσόγειο, οπότε το πρόβλημα εμπλοκής της Ελλάδας γίνεται μεγαλύτερο!
Οι Αμερικανοί ζητούν τώρα την εγκατάσταση «αισθητήρων» στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, αλλά κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα περιοριστούν σε αυτά και δεν θα ζητήσουν παρουσία και στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Επίσης, οι «αισθητήρες» θα πρέπει να συνδέονται όχι μόνον με τα ελληνικά ραντάρ και τους Patriot αλλά και με τα περίφημα συστήματα «Aegis» που οι Αμερικανοί επιμένουν να μας προτείνουν (αν και οι κυβερνήσεις Καραμανλή και Παπανδρέου έχουν δεσμευθεί υπέρ των γαλλικών φρεγατών FREMM και των συστημάτων τους).
Ο κ. Παπανδρέου κατά το προεκλογικό debate των πολιτικών αρχηγών και, προφανώς, γνωρίζοντας τις αμερικανικές απαιτήσεις είχε δηλώσει ότι δεν θα δεχθεί ποτέ συστήματα της αντιπυραυλικής άμυνας στο ελληνικό έδαφος, αλλά δεν είπε τίποτε για… χωρικά ύδατα! Στο διάστημα δε που μεσολάβησε, οι Αμερικανοί προχώρησαν και σε άλλη μια έξυπνη κίνηση: Ζητούν τώρα το σύστημά τους να μεταβαπτιστεί σε αντιπυραυλική ασπίδα και του ΝΑΤΟ, οπότε μια ελληνική άρνηση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. Η απόφαση θα ληφθεί στη σύνοδο των ηγετών του ΝΑΤΟ στη Λισσαβώνα τον Νοέμβριο, οπότε οι κ. Παπανδρέου και Βενιζέλος θα έχουν απλώς να διαλέξουν μεταξύ αμιγώς αμερικανικού μοντέλου ή μεικτού ΝΑΤΟϊκού