Το ευρώ μας φέρνει πιο μακριά;

του Τάκη Σπηλιόπουλου

Χρειάστηκε να μεσολαβήσει ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος, για να γίνει συνείδηση πως χρειάζονται δραστικές πρωτοβουλίες για να ανασυγκροτηθεί η Ευρώπη. Ήταν 9 Μαΐου του 1950 που ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών Ρόμπερτ Σουμάν, προτείνει «να τεθεί το σύνολο της γαλλογερμανικής παραγωγής άνθρακα και χάλυβα κάτω από μια κοινή Ανώτατη Αρχή. Με αυτό τον τρόπο, κάθε πόλεμος μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας γίνεται αδιανόητος, αλλά και υλικά αδύνατος». Θέτει δε μια σειρά αρχών, με πρώτη την ανάγκη να καθιερωθεί η «πραγματική αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών που θα συμμετέχουν».

Η δήλωση Σουμάν, θεωρείται η απαρχή της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης και η 9η Μαΐου γιορτάζεται ως η Ημέρα της Ευρώπης. Το επόμενο μεγάλο βήμα για την ανάπτυξη και την ευημερία της Ευρώπης, θεωρήθηκε πως πρέπει να είναι η υλοποίηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, μεταξύ των χωρών μελών. Κάτι που τελικά συμφωνήθηκε στο Συμβούλιο Κορυφής του Μάαστριχ τον Δεκέμβριο του 1991.Προβλέπει τη θέσπιση ενιαίων κανόνων στην οικονομία, αλλά και την καθιέρωση της ΕΚΤ, με αρμοδιότητα την άσκηση της νομισματικής πολιτικής και απώτερο στόχο τη δημιουργία ενιαίου νομίσματος.

Τα μεγάλα βήματα της Ευρώπης επικρίθηκαν, εκφράστηκαν αντιθέσεις και προβληματισμοί, αλλά εν πολλοίς η πραγματικότητα δικαίωσε τους εμπνευστές του Ευρωπαϊκού οράματος. Με μια εξαίρεση όμως: Το ενιαίο νόμισμα! Εγκαίρως, πριν ακόμη το ευρώ πάρει σάρκα και οστά, κορυφαίοι οικονομολόγοι είχαν εκφράσει την άποψη πως είναι μη ρεαλιστικό. «Δεν μπορεί να υπάρξει νομισματική ένωση χωρίς πολιτική ένωση, δεν μπορεί να υπάρξει ευρώ χωρίς ευρωπαϊκή κυβέρνηση», υποστήριζε ο νομπελίστας οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν.

Ουσιαστικά, με βάση τα γεγονότα πλέον, προέβλεψε αυτό που σήμερα βιώνουμε. «Όταν η Ευρώπη -είχε πει- βρεθεί αντιμέτωπη με μια σοβαρή ύφεση θα έλθουν στην επιφάνεια εθνικοί εγωισμοί και το κοινό νόμισμα θα εμποδίσει τις απαραίτητες προσαρμογές που θα πρέπει να γίνουν σε κάθε χώρα». Το επιχείρημα του ήταν πως το οικοδόμημα θα καταρρεύσει, γιατί οι χώρες δεν θα έχουν την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και γλωσσική ομοιογένεια που έχουν οι αμερικανικές πολιτείες.

Όλοι θα το καταλάβουν –είχε πει- αλλά θα είναι πολύ αργά. Και φαίνεται πως τα γεγονότα, εν μέρη τον δικαιώνουν. Είναι η πρώτη φορά, που οι αντιθέσεις μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και η σύγκρουση συμφερόντων, μεγεθύνονται σε τέτοιο βαθμό. Με εκατέρωθεν σκληρές και δεικτικές δηλώσεις αξιωματούχων!

Το χάσμα που ανοίγει το ευρώ φαίνεται πως είναι βαθύ! Για πρώτη φορά από την ίδρυσή της, ανήμπορη να ξεπεράσει τα προβλήματά της, η Ε.Ε. ανοίγει την κερκόπορτα στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του ΔΝΤ! Η αλήθεια είναι πως μέχρι σήμερα η Ευρώπη, εύρισκε τον τρόπο να ξεπερνά τις δυσκολίες και τα εμπόδια που έβρισκε στο δρόμο της, έστω και δύσκολα. Είναι όμως η πρώτη φορά που τα προβλήματα δείχνουν να ξεπερνούν το ανάστημά της!