Οι αγωγοί Nabucco και South Stream

Στα σύγχρονα γεωστρατηγικά, γεωοικονομικά παίγνια για τους δρόμους του φυσικού αερίου από τη Ρωσία και την Ασία προς την Ευρώπη η εγχώρια οπτική, όταν καταφέρνει να είναι εθνική και να μην «παπαγαλίζει» θέσεις/συμφέροντα «τρίτων», συχνά αδυνατεί να διακρίνει τα μείζονα από τα ελάσσονα. Αυτό συνέβη σε μεγάλο βαθμό και με τις αντιδράσεις για τις πρόσφατες συμφωνίες Πούτιν - Ερντογάν για τα ενεργειακά της περιοχής μας.

Στις 13 Ιουλίου 2009 στην Άγκυρα «σημειώθηκε πόντος» για το «σχέδιο Nabucco» που χρονολογείται από το 2002. Πέντε πρωθυπουργοί (Αυστρίας, Ουγγαρίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Τουρκίας) συνυπέγραψαν (ενώπιον του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του επιτρόπου για την Ενέργεια, του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για τα ενεργειακά της Ευρασίας και του αρμόδιου της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας) «διακυβερνητική συνεργασία» για έναρξη προεργασίας για τον αγωγό Nabucco.

Στις 6 Αυγούστου 2009, πάλι στην Άγκυρα, «σημειώθηκε τρίποντο» από το «σχέδιο South Stream» που χρονολογείται από το 2007. Στο πλαίσιο του αρχικού στόχου για λειτουργία του το 2015 (η συμφωνία κατασκευής του είχε υπογραφεί στις 15 Μαΐου 2009 στο Σότσι, παρούσης και της Ελλάδας) ο αγωγός, που πρέπει να διασχίσει κάποια ζώνη οικονομικής εκμετάλλευσης στη Μαύρη Θάλασσα, της Ουκρανίας, της Ρουμανίας, ή της Τουρκίας, «βρήκε δρόμο» στην χώρα κύριο στυλοβάτη του ανταγωνιστικού Nabucco.

Οι αγωγοί Nabucco και South Stream είναι πλήρως ανταγωνιστικοί, σε σημείο που αν γίνει ο ένας να μην είναι βιώσιμος ο άλλος. Θεωρητικά η «ενεργειακή αναβάθμιση» της Τουρκίας συνδέεται κυρίως με τον Nabucco και όχι με τον South Stream. Για την Ελλάδα ο South Stream, στον οποίον η ίδια έχει ρόλο, είναι στρατηγικά σημαντικότερος, ο δε Nabucco, ο οποίος την παρακάμπτει/αγνοεί, μάλλον «εχθρικός». «Φίλη και σύμμαχος» η Τουρκία, αλλά η εμπειρία του 20ού αιώνα επιβάλλει ανεξάρτητους -πολυσθενείς- εθνικούς σχεδιασμούς.

Συνεπώς είναι θετική κάθε πρόοδος στην κατασκευή του South Stream, ο οποίος ξεκίνησε ως κοινό σχέδιο Gazprom και ENI, για να προστεθεί στην πορεία το ελληνικό παρακλάδι του. Θετικός είναι και ο «ρεαλισμός» του πρωθυπουργού της Τουρκίας που, αντί να «εμποδίζει», διευκολύνει την πρόοδο του κατ΄εξοχήν ανταγωνιστικού αγωγού στον Nabucco. Δεν είναι δε αδικαιολόγητο ένα τουρκικό παρακλάδι (το Blue Stream 2) καθώς η Τουρκία ήδη προμηθεύεται από τη Ρωσία το 65% του φυσικού αερίου που καταναλώνει.

Γεωοικονομικά για την Ελλάδα, και την ενεργειακή ασφάλειά της, το κρίσιμο ζήτημα είναι «South Stream ή Nabucco». Το πρωτόκολλο Πούτιν - Ερντογάν για δυνατότητα κατασκευής πετρελαιαγωγού Σαμσούντας - Τσεϊχάν είναι ήσσονος σημασίας, καθώς ο αμερικανικής κατασκευής Μπακού - Τσεϊχάν υπολειτουργεί, ενώ εκκρεμεί ο Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη που, παρά τις παλινωδίες της νέας βουλγαρικής κυβέρνησης, παραμένει οικονομικότερη και αποτεσματικότερη λύση/οδός για το ρωσικό πετρέλαιο.